گوجه فرنگی از هزاران سال پیش وجود داشته است ولی البته باندازه یک گیلاس بوده است و کم کم در اثر پرورش درشت تر شده است.خاستگاه اصلی این گیاه آمریکای جنوبی است. در سده شانزدهم در کشور پرو به مقدر زیاد کشت می‌‌شده است. در قرن هفدهم گوجه فرنگی به انگلستان و هلند راه یافت و چون بسیار گران بود فقط مردم ثروتمند می‌‌توانستند از آن استفاده کنند و بنام سیب عشق معروف شد.
گوجه فرنگی امروزه در تمام مناطق دنیا کشت میشود و تقریبا در تمام فصول سال وجود دارد گوجه فرنگی انواع مختلف درد و در حدود شانزده نوع آن در بازار بفروش می‌‌رسد. یک نوع آن گوجه فرنگی سفید است که دارای اسید نمی‌باشد. گوجه فرنگی را باید هنگامیکه کاملا رسیده است از بوته چید و مصرف کرد زیرا گوجه فرنگی نارس و سبز است و برای بدن مخصوصا کلیه ها مضر است البته در کشورهای صنعتی گوجه فرنگی را کال می‌‌چینند تا هنگامیکه به مقصد می‌‌رسد و یا در انبار می‌‌رسد و قرمز میشود. اگر گوجه فرنگی کاملا قرمز باشد ولی هنگامیکه آنرا باز می‌کنند تخم آن سبز باشد نشانه این است که گوجه فرنگی را کال چیده‌اند و بعدا رسیده است.
گوجه فرنگی گیاهی است یکساله دارای شاخه‌های زیاد که ارتفاع آن تا حدود یک متر می‌‌رسد. گلهای آن زرد رنگ است که از کنار شاخه ها و یا ساقه آن بیرون می‌‌آید. مویه آن گرد و یا تخم مرغی و برنگ زرد و یا قرمز دیده میشود.
رب یکی از فرآورده های مهم گوجه فرنگی است که در اکثر کشورهای دنیا تولید و از آن جهت طعم ومزه دادن به غذاها استفاده می شود. رب گوجه فرنگی فرآورده ایست که از آب گوجه فرنگی کاملا رسیده دارای رنگ قرمز طبیعی پس از صاف کردن و جوشاندن و تغلیظ بدست می آید .ماشین آلات خط رب گوجه فرنگی :
- دستگاه شستشو و سورتینگ گوجه فرنگی
دستگاههای سورت دارای انواع مختلف بوده ولی آنچه در سورت گوجه فرنگی و میوه جانی چون گلابی ، سیب ، هلو استفاده میگردد از نوع رولیکی آن (یعنی سیستم کانوایر رولیک می باشد)که می بایست قسمتی که در ارتباط با میوه یا گوجه فرنگی است از جنس استنلس استیل و یا از جنس آلومنیوم باشد. در ساخت دستگاه سورتینگ مذکور می بایست به بسیاری از نکات توجه داشت که بتوان حداکثر راندمان را از سیستم گرفت و نیز مانع از فرسودگی زودرس دستگاه شد
- دستگاه خردکن
دستگاههای خردکن دارای انواع مختلفی بوده ولی برای گوجه فرنگی از نوع شانه ای و یا دیسکی استفاده میگردد که نوع شانه ای ضمن اینکه جهت گوجه فرنگی استفاده می شود برای خردکردن میوه های نسبتاًسفت مثل سیب گلابی حتی چقندر نیز قابل استفاده میباشد
منوپمپ :
پس از عملیات خردکردن می بایست گوجه (میوه )خرد شده جهت پیش پزی به داخل دستگاه پیش پزبرده شده در آنجا حرارت داده شود تا مرحله پیش پزی گوجه فرنگی انجام پذیرد که این امر توسط پمپ غلیظ کشی به نام منوپمپ استفاده میگردد .
- پری هیتینگ :
پری هیتینگ در گوجه فرنگی به دو صورت انجام میپذیرد:
1-هات بریک Hot Break
2-کلدبریکCold Break
تفاوت این دو شیوه پیش پزی فقط در میزان حرارتی است که به گوجه فرنگی داده می شود.
1-هات بریک :
همانگونه که از اسم آن مشخص است در این شیوه گوجه فرنگی با دمای بین 90تا95 درجه پیش پزی می گرددکه این امر باعث شل شدن کامل بافت گوجه فرنگی شده لذا در هنگام صاف شدن مقداری از بافت میوه ویا گوجه فرنگی همراه با آب آن جداشده(اصطلاحاً گفته میشود ویسکوزیته آن بالاتر می باشد) که طبعاً رب تولیدشده باویسکوزیته بالاتری خواهد بود با توجه به اینکه گوجه فرنگی می بایست در دمای بالاتری 90الی 95درجه پیش پزی شود لذا باید توجه داشت که در این دما ممکن است دچار سوختگی شویم بدین جهت عامل سوختگی را باید از سیستم حذف و یا کمرنگ نمود که این عمل با مخزن خلا(از جنس استنلس استیل )جهت کاهش حبابهای موجود در گوجه خرد شده انجام می پذیرد .سیستم حرارت دهی هات بریک مانند اغلب مبدلهای صنایع غذایی حرارت دهی غیرمستقیم از نوع shell & tube می باشد .با توجه به اینکه مبدل ازنوع shell & tubeاست لذا جهت ایجاد جریان از یک دستگاه پمپ سانتریفوژتمام استیل استفاده میگردد .با توجه به موارد یادشده معمولاًدستگاههای پیش پز هات بریک نسبتاًگرانقیمتتر از انواع دیگرمیباشد ذیلاًمشخصات سه نوع از دستگاههای پیش پز هات بریک ساخت
کلدبریک
همانگونه که ازنام آن پیداست , پیش پزی( preheating ) در این روش در دمای پایین تری نسبت به روش قبلی (hot break)انجام می پذیرد(در دمای 75درجه ) بنابرین با توجه به پائین بودند مای پیش پزی لذا نیاز چندانی به سیستم وکیوم جهت جلوگیری از سوختگی ندارد و نیز با توجه به دمای پایین عملیات پری هیتینگ بافتهای گوجه فرنگی از صافی عبور نکرده در نتیجه آب گوجه فرنگی ونیز رب بدست آمده از ویسکوزیته کمتری برخوردار می باشد. دستگاه پیش پز کلدبریک همانند سایر مبدلها صنایع غذایی به صورت shell & tube منتها به صورت سری می باشد. از آنجا که در 4 از7دستگاههای کلدبریک مصالح کمتری استفاده میگردد لذا قیمت آنها نسبت به هات بریک بسیار ارزان تر می باشد.
- صافی
پس از عملیات پری هیتینگ preheating گوجه فرنگی به صورت پالپ pulp درآمده که میبایست آب آن جدا شود که این عمل توسط دستگاه صافی انجام می پذیرد صافیها انواع مختلفی داشته ولی اساس کار آنها یکسان است از انواع صافی می توان صافی روتاری با دور کم و یا صافیهای توربو با دورهای rpm900 الی rpm 1400 را نام برد.
- مخزن آب گوجه فرنگی(Juice Tank):
پس از جدا سازی آب گوجه(میوه) آن را به مخزن جهت تغلیظ هدایت کرده که از این مخزن جهت شارژ دستگاه تغلیظ استفاده می گردد چون ممکن است بلافاصله از آب گوجه فرنگی تولید شده استفاده نگردد لذا میبایست در مخزن نگهداری گردد مخازن آب گوجه فرنگی از جنس استنلس استیل بوده و جهت جلوگیری از ته نشین شدن (دو فازشدن) آب و جلوگیری از کف بهتر است که دارای همزن باشد
- تغلیظ کننده کانتینیوس:(Continues)
منظور از تغلیظ کننده کانتینیوس این است که آب گوجه فرنگی مداوم به دستگاه شارژ و رب از قسمت دیگر دستگاه خارج میگردد به این نوع تغلیظ کننده کانتینیوس (مداوم)گفته میشود. ساختار کلی دستگاههای تغلیظ کننده کانتینیوس بدین ترتیب است که آب گوجه فرنگی توسط پمپ سانتریفوژنسبتاًقوی از داخل مبدل حرارتی از نوع SHELL&TUBE عبور کرده و دمای آن افزایش میابد و پس از عبور مبدل وارد بدنه تحت خلا نسبی (بول )گشته و چون فشار پایین است لذا شروع به جوش می نماید دستگاههای تغلیظ کننده کانتی نیوس بسته به تعداد بدنه و مبدل (روشوفر) و ابعاد و اندازه مبدل های تحت خلا نسبی دارای ظرفیت های مختلفی هستند به هر بدنه و مبدل حرارتی (روشوفر)مربوطه یک مرحله یاEFFECT گفته می شود. و تعداد مراحل درتناژدستگاهها نیز موثر است در تغلیظ کننده کانتی نیوس دو یا سه مرحله ای غالباًبه یک مرحله (EFFECT) یا بخار مستقیم و سایر مراحل از بخار غیرمستقیم (بخار تولیدشده از مرحله ماقبل)تامین انرژی می نماید که بدین سبب دستگاههای کانتی نیوس مصرف بخار کمتری نسبت به تغلیظ کننده بچ (در ظرفیت یکسان )دارند.
- تغلیظ کننده بچ : Batch
دستگاه بچ از یک، دو یا سه بدنه (بول)و یک مبدل حرارتی به صورت shellکه در ته (3/1 انتهایی )قرار دارد تشکیل شده است جهت جلوگیری از سوختگی رب در قسمت مبدل دستگاه مجهز به سیستم همزن پارویی در قسمت یادشده می باشد. با توجه به لزوم تغلیظ در دمای پایین بجهت کیفیت بیشتر در تولید لذا سیستم تحت خلا کار کرده تا دمای جوشش پایین آید لذا تغلیظ بچ بجز پمپها و مبدل shell & tube سایر متعلقات دستگاه تغلیظ کننده کانینیوس را دارا می باشد. از این دستگاه جهت تغلیظ آب گوجه فرنگی و یا ترقیق رب با بریکس بالا استفاده میگردد.
-پاستوریزاتور pasteurizator :
پس ازتولیدبااستفاده ازاین دستگاه رب راپاستوریزاتورشده ونیزاین دستگاه ازنوع مبدل shell & tube بوده که لوله های آن درچهارمسیررفت وبرگشت قراردادرندسیستم حرارتی توسط مخزن مبدل که به روش تزریق بخارتامین حرارت می کندکارمی نماید.جهت انتقال رب ازمخزن نمک زنی به پاستوریزاتوراز یک دستگاه منوپمپ استفاده میگردد.ضمنامخزن نمک زنی نیزدارای همزن می باشد.
- تونل پخت ،پاستوریزاتورقوطی(Can Pasteurizator) :
پس ازبسته بندی رب درقوطی می بایست قوطی هارااستریل نمودبرای این کارازتونل پخت (اتوکلاوعبوری )استفاده می شودکه دارای انواع مختلف می باشدولی اساس کارکلیه دستگاههایکسان می باشدتفاوتها درقسمت های کانوایرونحوه تبدیل حرارت بوده که سیستمهای کانوایرعبارتندازکانوایرزنجیری کانوایربه صورت ناودانی کانوایربه صورت خشابی و…دردوصورت اول قوطی ثابت بوده وآب سردویاگرم بروی آن دوش می شودولی درتونل های خشابی قوطی به بغل مغلتدوخشابهاوظیفه تامین نیروی لازم جهت غلتش رافراهم می سازدوقوطی مسیرآب داغ رابه صورت غرقابی ومسیرآب سرد رابه صورت دوش وغرقابی طی می نمایدحرکت غلطشی قوطی باعث می شودگرماکاملابه تمام نقاط رسیده وعملیات استریل به طورکامل انجام پذیردلذاراندمان تونل های خشابی به مراتب بالاترازسایرتونل های دیگربه چشم می خورددرتونل های خشابی جهت صرفه جویی درفضادستگاه به صورت دوطبقه ساخته شده که ارتفاع طبقه اول به اندازه ای است که علاوه برامکان عبورومرورمحلی جهت دپوی موقت قوطی هامی باشد.
گوجه فرنگی امروزه در تمام مناطق دنیا کشت میشود و تقریبا در تمام فصول سال وجود دارد گوجه فرنگی انواع مختلف درد و در حدود شانزده نوع آن در بازار بفروش می‌‌رسد. یک نوع آن گوجه فرنگی سفید است که دارای اسید نمی‌باشد. گوجه فرنگی را باید هنگامیکه کاملا رسیده است از بوته چید و مصرف کرد زیرا گوجه فرنگی نارس و سبز است و برای بدن مخصوصا کلیه ها مضر است البته در کشورهای صنعتی گوجه فرنگی را کال می‌‌چینند تا هنگامیکه به مقصد می‌‌رسد و یا در انبار می‌‌رسد و قرمز میشود. اگر گوجه فرنگی کاملا قرمز باشد ولی هنگامیکه آنرا باز می‌کنند تخم آن سبز باشد نشانه این است که گوجه فرنگی را کال چیده‌اند و بعدا رسیده است.
گوجه فرنگی گیاهی است یکساله دارای شاخه‌های زیاد که ارتفاع آن تا حدود یک متر می‌‌رسد. گلهای آن زرد رنگ است که از کنار شاخه ها و یا ساقه آن بیرون می‌‌آید. مویه آن گرد و یا تخم مرغی و برنگ زرد و یا قرمز دیده میشود.
رب یکی از فرآورده های مهم گوجه فرنگی است که در اکثر کشورهای دنیا تولید و از آن جهت طعم ومزه دادن به غذاها استفاده می شود. رب گوجه فرنگی فرآورده ایست که از آب گوجه فرنگی کاملا رسیده دارای رنگ قرمز طبیعی پس از صاف کردن و جوشاندن و تغلیظ بدست می آید .ماشین آلات خط رب گوجه فرنگی :
- دستگاه شستشو و سورتینگ گوجه فرنگی
دستگاههای سورت دارای انواع مختلف بوده ولی آنچه در سورت گوجه فرنگی و میوه جانی چون گلابی ، سیب ، هلو استفاده میگردد از نوع رولیکی آن (یعنی سیستم کانوایر رولیک می باشد)که می بایست قسمتی که در ارتباط با میوه یا گوجه فرنگی است از جنس استنلس استیل و یا از جنس آلومنیوم باشد. در ساخت دستگاه سورتینگ مذکور می بایست به بسیاری از نکات توجه داشت که بتوان حداکثر راندمان را از سیستم گرفت و نیز مانع از فرسودگی زودرس دستگاه شد
- دستگاه خردکن
دستگاههای خردکن دارای انواع مختلفی بوده ولی برای گوجه فرنگی از نوع شانه ای و یا دیسکی استفاده میگردد که نوع شانه ای ضمن اینکه جهت گوجه فرنگی استفاده می شود برای خردکردن میوه های نسبتاًسفت مثل سیب گلابی حتی چقندر نیز قابل استفاده میباشد
منوپمپ :
پس از عملیات خردکردن می بایست گوجه (میوه )خرد شده جهت پیش پزی به داخل دستگاه پیش پزبرده شده در آنجا حرارت داده شود تا مرحله پیش پزی گوجه فرنگی انجام پذیرد که این امر توسط پمپ غلیظ کشی به نام منوپمپ استفاده میگردد .
- پری هیتینگ :
پری هیتینگ در گوجه فرنگی به دو صورت انجام میپذیرد:
1-هات بریک Hot Break
2-کلدبریکCold Break
تفاوت این دو شیوه پیش پزی فقط در میزان حرارتی است که به گوجه فرنگی داده می شود.
1-هات بریک :
همانگونه که از اسم آن مشخص است در این شیوه گوجه فرنگی با دمای بین 90تا95 درجه پیش پزی می گرددکه این امر باعث شل شدن کامل بافت گوجه فرنگی شده لذا در هنگام صاف شدن مقداری از بافت میوه ویا گوجه فرنگی همراه با آب آن جداشده(اصطلاحاً گفته میشود ویسکوزیته آن بالاتر می باشد) که طبعاً رب تولیدشده باویسکوزیته بالاتری خواهد بود با توجه به اینکه گوجه فرنگی می بایست در دمای بالاتری 90الی 95درجه پیش پزی شود لذا باید توجه داشت که در این دما ممکن است دچار سوختگی شویم بدین جهت عامل سوختگی را باید از سیستم حذف و یا کمرنگ نمود که این عمل با مخزن خلا(از جنس استنلس استیل )جهت کاهش حبابهای موجود در گوجه خرد شده انجام می پذیرد .سیستم حرارت دهی هات بریک مانند اغلب مبدلهای صنایع غذایی حرارت دهی غیرمستقیم از نوع shell & tube می باشد .با توجه به اینکه مبدل ازنوع shell & tubeاست لذا جهت ایجاد جریان از یک دستگاه پمپ سانتریفوژتمام استیل استفاده میگردد .با توجه به موارد یادشده معمولاًدستگاههای پیش پز هات بریک نسبتاًگرانقیمتتر از انواع دیگرمیباشد ذیلاًمشخصات سه نوع از دستگاههای پیش پز هات بریک ساخت
کلدبریک
همانگونه که ازنام آن پیداست , پیش پزی( preheating ) در این روش در دمای پایین تری نسبت به روش قبلی (hot break)انجام می پذیرد(در دمای 75درجه ) بنابرین با توجه به پائین بودند مای پیش پزی لذا نیاز چندانی به سیستم وکیوم جهت جلوگیری از سوختگی ندارد و نیز با توجه به دمای پایین عملیات پری هیتینگ بافتهای گوجه فرنگی از صافی عبور نکرده در نتیجه آب گوجه فرنگی ونیز رب بدست آمده از ویسکوزیته کمتری برخوردار می باشد. دستگاه پیش پز کلدبریک همانند سایر مبدلها صنایع غذایی به صورت shell & tube منتها به صورت سری می باشد. از آنجا که در 4 از7دستگاههای کلدبریک مصالح کمتری استفاده میگردد لذا قیمت آنها نسبت به هات بریک بسیار ارزان تر می باشد.
- صافی
پس از عملیات پری هیتینگ preheating گوجه فرنگی به صورت پالپ pulp درآمده که میبایست آب آن جدا شود که این عمل توسط دستگاه صافی انجام می پذیرد صافیها انواع مختلفی داشته ولی اساس کار آنها یکسان است از انواع صافی می توان صافی روتاری با دور کم و یا صافیهای توربو با دورهای rpm900 الی rpm 1400 را نام برد.
- مخزن آب گوجه فرنگی(Juice Tank):
پس از جدا سازی آب گوجه(میوه) آن را به مخزن جهت تغلیظ هدایت کرده که از این مخزن جهت شارژ دستگاه تغلیظ استفاده می گردد چون ممکن است بلافاصله از آب گوجه فرنگی تولید شده استفاده نگردد لذا میبایست در مخزن نگهداری گردد مخازن آب گوجه فرنگی از جنس استنلس استیل بوده و جهت جلوگیری از ته نشین شدن (دو فازشدن) آب و جلوگیری از کف بهتر است که دارای همزن باشد
- تغلیظ کننده کانتینیوس:(Continues)
منظور از تغلیظ کننده کانتینیوس این است که آب گوجه فرنگی مداوم به دستگاه شارژ و رب از قسمت دیگر دستگاه خارج میگردد به این نوع تغلیظ کننده کانتینیوس (مداوم)گفته میشود. ساختار کلی دستگاههای تغلیظ کننده کانتینیوس بدین ترتیب است که آب گوجه فرنگی توسط پمپ سانتریفوژنسبتاًقوی از داخل مبدل حرارتی از نوع SHELL&TUBE عبور کرده و دمای آن افزایش میابد و پس از عبور مبدل وارد بدنه تحت خلا نسبی (بول )گشته و چون فشار پایین است لذا شروع به جوش می نماید دستگاههای تغلیظ کننده کانتی نیوس بسته به تعداد بدنه و مبدل (روشوفر) و ابعاد و اندازه مبدل های تحت خلا نسبی دارای ظرفیت های مختلفی هستند به هر بدنه و مبدل حرارتی (روشوفر)مربوطه یک مرحله یاEFFECT گفته می شود. و تعداد مراحل درتناژدستگاهها نیز موثر است در تغلیظ کننده کانتی نیوس دو یا سه مرحله ای غالباًبه یک مرحله (EFFECT) یا بخار مستقیم و سایر مراحل از بخار غیرمستقیم (بخار تولیدشده از مرحله ماقبل)تامین انرژی می نماید که بدین سبب دستگاههای کانتی نیوس مصرف بخار کمتری نسبت به تغلیظ کننده بچ (در ظرفیت یکسان )دارند.
- تغلیظ کننده بچ : Batch
دستگاه بچ از یک، دو یا سه بدنه (بول)و یک مبدل حرارتی به صورت shellکه در ته (3/1 انتهایی )قرار دارد تشکیل شده است جهت جلوگیری از سوختگی رب در قسمت مبدل دستگاه مجهز به سیستم همزن پارویی در قسمت یادشده می باشد. با توجه به لزوم تغلیظ در دمای پایین بجهت کیفیت بیشتر در تولید لذا سیستم تحت خلا کار کرده تا دمای جوشش پایین آید لذا تغلیظ بچ بجز پمپها و مبدل shell & tube سایر متعلقات دستگاه تغلیظ کننده کانینیوس را دارا می باشد. از این دستگاه جهت تغلیظ آب گوجه فرنگی و یا ترقیق رب با بریکس بالا استفاده میگردد.
-پاستوریزاتور pasteurizator :
پس ازتولیدبااستفاده ازاین دستگاه رب راپاستوریزاتورشده ونیزاین دستگاه ازنوع مبدل shell & tube بوده که لوله های آن درچهارمسیررفت وبرگشت قراردادرندسیستم حرارتی توسط مخزن مبدل که به روش تزریق بخارتامین حرارت می کندکارمی نماید.جهت انتقال رب ازمخزن نمک زنی به پاستوریزاتوراز یک دستگاه منوپمپ استفاده میگردد.ضمنامخزن نمک زنی نیزدارای همزن می باشد.
- تونل پخت ،پاستوریزاتورقوطی(Can Pasteurizator) :
پس ازبسته بندی رب درقوطی می بایست قوطی هارااستریل نمودبرای این کارازتونل پخت (اتوکلاوعبوری )استفاده می شودکه دارای انواع مختلف می باشدولی اساس کارکلیه دستگاههایکسان می باشدتفاوتها درقسمت های کانوایرونحوه تبدیل حرارت بوده که سیستمهای کانوایرعبارتندازکانوایرزنجیری کانوایربه صورت ناودانی کانوایربه صورت خشابی و…دردوصورت اول قوطی ثابت بوده وآب سردویاگرم بروی آن دوش می شودولی درتونل های خشابی قوطی به بغل مغلتدوخشابهاوظیفه تامین نیروی لازم جهت غلتش رافراهم می سازدوقوطی مسیرآب داغ رابه صورت غرقابی ومسیرآب سرد رابه صورت دوش وغرقابی طی می نمایدحرکت غلطشی قوطی باعث می شودگرماکاملابه تمام نقاط رسیده وعملیات استریل به طورکامل انجام پذیردلذاراندمان تونل های خشابی به مراتب بالاترازسایرتونل های دیگربه چشم می خورددرتونل های خشابی جهت صرفه جویی درفضادستگاه به صورت دوطبقه ساخته شده که ارتفاع طبقه اول به اندازه ای است که علاوه برامکان عبورومرورمحلی جهت دپوی موقت قوطی هامی باشد.
دیدگاه ها